Hivos - People Unlimited website

Header image

Ik steun Hivos

Steun moedige mensen in de strijd voor rechtvaardigheid en gelijke rechten.

Doneer nu
FLAG TYPE newsletter

Veiligheid voor LHBTI’s in Kenia dankzij donateurs van Hivos

“In mijn land worden LHBTI’s gezien als zondaars en is homoseksualiteit nog steeds een taboe. Mensen vinden het afstotelijk”, vertelt James Wangombe van Hivos Oost Afrika. “Als je lesbisch bent, homoseksueel, biseksueel, transgender of interseksueel (LHBTI), dan krijg je te maken discriminatie, haat en geweld. En de politie doet niets om je te helpen. Tot voor kort was er geen enkele opvang en geen juridische bijstand voor LHBTI’s die slachtoffer werden van geweld.” Nu de pilot met succes is afgerond, heeft James de leiding over een bijzonder LHBTI-veiligheidsproject. Dit project komt tot stand dankzij particuliere schenkingen van Hivosdonateurs.

“De sociaal-culturele context in Oost Afrika is heel traditioneel en zwaar religieus. Bovendien is er veel onwetendheid als het gaat om andere vormen van seksualiteit. Ik denk dat het geweld en de agressie niet zozeer uit angst voortkomen, maar meer uit onbegrip. Wie homo, lesbisch of iets anders is, wordt gezien als kwaadaardig. Ben je LHBTI, dan word je uitgestoten. Mensen zijn bang dat je ze wilt ‘bekeren’, dat je ook homo’s van ze wilt maken.”

“Daarnaast is er een diepgewortelde misvatting dat homo’s en lesbiennes pedofielen zijn. Dus werkgevers nemen je niet in dienst, huisbazen zetten je op straat, familieleden sluiten je buiten. Die isolatie is vreselijk en heeft ook nog eens geleid tot een nieuw fenomeen binnen deze groep: chantage. Er zijn mensen die je seksuele voorkeur bekend dreigen te maken als je niet betaalt.”

Sociale isolatie en chantage zijn ernstige problemen, maar er zijn er meer. Zo zijn er ook veel gevallen van intimidatie en ongebreidelde agressie. “Heb je wel eens gehoord van ‘corrigerende’ verkrachting? Dat komt het meest voor in steden, vooral in Mombasa en de kuststreek. LHBTI’s worden bruut verkracht, zogenaamd om de duivel uit te drijven of hun seksuele geaardheid te corrigeren. Dit soort misbruik wordt in de meeste gevallen niet aangegeven en wordt vaak toegejuicht door familieleden van de slachtoffers.”

Politiegeweld

Welke rol speelt de politie hierin? “Die draagt actief bij aan de onveiligheid van LHBTI’s. Er zijn veel voorbeelden van ongegronde huiszoekingen, onwettige arrestatie en hechtenis, waarbij de politie beweert dat ze een verband vermoeden met andere misdaden. En als een LHBTI wordt aangevallen, komt de politie simpelweg niet in actie of ze weigeren de formulieren in te vullen die je nodig hebt om er een zaak van te maken.”

“De politie neemt ook actief deel aan de fysieke agressie. Ze doen zonder enige aanleiding lichaamsonderzoek, gewoon om te zien wat er nou anders is. Ze doen inbreuk op je privacy en laten andere mensen meekijken. Heel vernederend en mensonterend. Politieagenten vallen ’s nachts ook sekswerkers aan, inclusief verkrachting, vooral in Mombasa en Nairobi. Dit kan ik je wel vertellen: ik kom in het donker liever een overvaller tegen dan een politieagent.”

Veiligheidsprogramma

Een grimmige setting. “Zeker, het is ook hoog tijd dat we daar iets aan doen. En dat begint met veiligheid. Hivos heeft een platform ontwikkeld dat Utunzi heet, wat in het Kiswahili zorg betekent. Bij Utunzi kunnen LHBTI’s anoniem aangifte doen, juridische bijstand vragen en hulp krijgen van speciale veiligheidsmedewerkers.”

“Bij Utunzi kun je je op vier manieren melden. Als je internet hebt, kan het via utunzi.com of een mailtje. Heb je geen toegang tot internet, dat kun je een gratis nummer bellen of een SMS sturen. De pilot die we hebben gedraaid was een groot succes. Dat bouwen we nu verder uit. We hebben inmiddels een ploeg fast responders, een soort eerste hulp voor mensen die door hun familie of op straat zijn aangevallen, hun huis uit zijn gezet, bedreigd, gearresteerd, verkracht of gechanteerd. Die mensen hebben acuut hulp nodig.”

“We nemen bij Utunzi niet alleen maar de boodschap aan. Veiligheid is een totaalpakket. Direct ingrijpen is essentieel, maar het gaat ook om wat er daarna allemaal gebeurt. Je moet heel voorzichtig zijn om deze slachtoffers niet bloot te stellen aan nog meer risico’s. Dus je zorgt voor medische hulp, juridisch advies, een kleine toelage waarmee het slachtoffer de eerste paar dagen doorkomt, wat eten en misschien een nieuw stel kleren kan kopen. Plus, en dit is van levensbelang, een veilige plek om te landen totdat er hulp is van een betrouwbaar iemand. Vaak is dat een vriend of familielid.”

Protocollen

“Voor medische hulp in de eerste 24 uur werken we met zogenaamde drop-in centres. Daar zijn artsen die begrip voor de situatie hebben en je een veilig gevoel geven. Zij kunnen het eerste onderzoek doen in het centrum of in een van onze veilige ruimtes. Die veilige ruimtes zijn altijd tijdelijk, meestal voor een periode van drie tot zeven dagen. We hadden eerst eigen safehouses, maar die waren niet zo effectief omdat ze regelmatig werden ontdekt en aangevallen. Daarom werken we nu met veilige ruimtes, verspreid over verschillende adressen. Dat kan een hotelkamer zijn of een kamer bij iemand thuis, bijvoorbeeld.”

“We hebben strenge protocollen rond onze veilige ruimtes, om verder misbruik te voorkomen. Zo’n plek is strikt geheim, alleen de veiligheidswerker kent het adres. Er mogen geen mensen op bezoek komen die niet helemaal zijn doorgelicht. Ook doen we een achtergrondcheck om te zien of je zelf niet betrokken bent geweest bij criminele activiteiten, of dat er onderliggende problemen zijn zoals drugsgebruik. Je moet zorgen dat je niet opvalt en mannen en vrouwen verblijven in gescheiden ruimtes, met gesloten deuren.”

“Met Utunzi zorgen we ook voor juridische bijstand. We trainen mensen om de juiste formulieren op de juiste manier in te vullen. Bijvoorbeeld de aanvraag voor medisch onderzoek. Als dat niet goed is ingevuld, klapt je hele rechtszaak in één keer in elkaar. Daarnaast werken we samen met advocaten die de slachtoffers vertegenwoordigen in de rechtszaal en die alle aangiftes verzamelen en analyseren. Door alles goed te documenteren vergaren we ook waardevolle input voor lobbywerk, belangenbehartiging en het ontwikkelen van publieksinformatie en meer awareness.”

Strategische partners

“Voor Utunzi werken we nauw samen met twee hoofdpartners: NYARWEK en NGLHRC. NYARWEK staat voor het Nyanza, Rift Valley and Western Kenya Network. Zij hebben veel ervaring met veiligheid voor LHBTI’s en hebben ook een aantal LHBTI-vriendelijke politieagenten verzameld. NGLHRC is de National Gay and Lesbian Human Rights Commission. Ze geven gratis juridische bijstand aan seksuele minderheden. Beide partners hebben een uitgebreid netwerk in en rond de LHBTI-gemeenschap, waardoor we ook actief mensen kunnen benaderen die onze hulp hard nodig hebben.”

“Deze fase van het Utunzi project wordt nu werkelijkheid, dankzij particuliere Hivos-donateurs die hun bijdrage specifiek hebben geoormerkt voor LHBTI-projecten. Utunzi heeft dankzij deze donateurs € 50.000 gekregen en dat maakt echt een wereld van verschil. Met dat geld kunnen we een betrouwbaar eerstelijnscontact bieden voor slachtoffers van geweld. Snel ingrijpen, een veilige overgangsruimte en juridische bijstand. Dat zijn de belangrijkste diensten die we dankzij deze financiering eindelijk aan kunnen bieden.”

Utunzi is nu opgezet in verschillende delen van Kenia. James wil het project graag uitbreiden naar heel Kenia en buurland Oeganda, waar de situatie nog nijpender is. Met steun van onze donateurs willen we dit gaan realiseren.

Doneer nu