Groen en ‘open’ regeerakkoord vraagt durf van VVD en CDA
Nog nooit was het Nederlandse politieke landschap na de verkiezingen zo gefragmenteerd. Maar liefst dertien partijen komen in de nieuwe Tweede Kamer. De kans is groot dat een toekomstig kabinet zal bestaan uit de VVD als grootste partij, CDA en D66, aangevuld met een vierde partij. De hamvraag: wie zal die vierde partij zijn, GroenLinks of de ChristenUnie?
Op het tweede gezicht zien we het verlies van links en progressief als geheel, vooral veroorzaakt door de enorme dreun die de PvdA te verduren kreeg. Waar links tijdens Rutte II uitkwam op een krappe meerderheid van 76 zetels, zijn dat er nu tien minder; versplintering en bij lange na geen meerderheid.
Groen
De winst voor partijen met een uitgesproken groen programma, zoals D66, GroenLinks, de Partij voor de Dieren en de ChristenUnie is daarentegen verheugend. Zeker ook gezien de waarschijnlijkheid dat enkele van hen straks regeringsverantwoordelijkheid gaan dragen. Op het terrein van groen en duurzaam zullen VVD en CDA kleur moeten bekennen. Er ligt ruimte, kijkend naar de beweging die werkgeversorganisatie VNO-NCW heeft gemaakt richting duurzame energie. Willen ze uiteindelijk investeren in een duurzame economie, in een houdbaar voedselsysteem, en vaart zetten achter een ambitieuze klimaatagenda die ook verder kijkt dan de grenzen van Nederland en Europa? Die oog heeft voor toegang tot duurzame energie voor mensen in lage- en middeninkomenslanden? Of is de blik een stuk minder toekomstgericht? De keuze zal veelzeggend zijn.
Internationale samenwerking
Krachtig is het ‘Keer de trend-manifest’ dat acht partijen tekenden voor de verkiezingen, vóór extra investeringen in ontwikkelingssamenwerking. Deze partijen willen de trend van bezuinigingen op internationale samenwerking een halt toe roepen. Samen halen deze partijen 73 zetels. Aangevuld met het CDA, dat in haar verkiezingsprogramma schrijft ‘extra middelen’ te willen vrijmaken voor internationale samenwerking, zijn dat er zelfs 92. Maar hier geldt wellicht nog meer: hoeveel van deze ambitie zal uiteindelijk weerspiegelen in het regeringsbeleid?
Uitdagingen
Geconfronteerd met politieke instabiliteit in de ring rond Europa, met conflict en migratiestromen – allemaal symptomen van achterliggende grondoorzaken zoals armoede, uitsluiting, ongelijkheid, mensenrechtenschendingen en klimaatverandering – wordt het hoog tijd dat de nieuwe regering toekomstgerichte en waarden-gedreven keuzes maakt. Vrijheid, gelijkheid en zeggenschap kennen geen grenzen, en bieden op de langere termijn bovendien betere stabiliteitsgaranties. Niet langer bezuinigen dus op het wegnemen van grondoorzaken, op rechtsstaatontwikkeling en het versterken van democratische structuren, op goed bestuur, kritisch maatschappelijk geluid, op vredesopbouw. Positief in dit licht is dat de stem, ook binnen het CDA, om diplomatie, defensie en ontwikkeling weer meer in evenwicht te brengen, luider klinkt .
Er liggen kansen voor een open, groene en toekomstgerichte regering. Aan de formatietafel vraagt dat van VVD en CDA vooral lef, en van de progressieve partijen overtuigingskracht en een rechte rug.
