Een Tunesische ondernemer voor vrijheid
Tunesië geldt als het enige succesverhaal van de Arabische Lente. Nou ja succes, het heeft niet gefaald, zoals Egypte, Yemen, Bahrein en Syrië faalden. En, “niet falen is niet hetzelfde als succes”, nuanceert Houssem Aoudi het gangbare verhaal over zijn land. Het ‘succes’ hing aan een zijden draad tot het inmiddels beroemde en met de Nobelprijs geëerde Kwartet van Nationale Dialoog enige stabiliteit bracht; een maatschappelijk verbond van de grootste Tunesische vakbond, werkgevers, advocaten en de grootste nationale mensenrechtenorganisatie. Maar de stabiliteit is broos, getuige de recente aanslagen in toeristische plaatsen. Massa’s jongeren zien nog altijd geen enkel perspectief. Tunesië is al enige tijd een hofleverancier van IS.
Top 10
Houssem hoeft niet lang te zoeken naar een verklaring. “Deze jongens voelen zich totaal minderwaardig. Ze hebben geen werk, geen gezin, hangen doelloos rond in koffiehuizen, of in de moskee. Wij moeten ze een doel geven in het leven, en andere keus hebben we niet.” Cogite, een ‘coworking space’ voor jonge ondernemers kan het begin van zo’n doel zijn. Het is in de eerste plaats een aangename plek om te werken en gelijkgestemden te ontmoeten. Maar starters krijgen er ook trainingen en leren vaardigheden om hun bedrijfje beter te leiden. Cogite heeft het inmiddels geschopt tot een top 10 notering van beste coworking plekken ter wereld gepubliceerd door zakenblad Forbes. Een kenmerk is de laagdrempeligheid, iedereen is in principe welkom. Net zo laagdrempelig als deTEDx Carthage die Houssem ook elk jaar organiseert. “Daar kan echt iedereen komen, van de CEO met z’n blinkende Mercedes tot de zwartrijder die amper een toegangskaartje kan betalen.”
Creatieve economie
Een goede coworking space faciliteert: koffie, wifi, pleepapier, en aan de slag maar. Maar Houssem doet meer voor ondernemers in de dop, hij geeft ze een zetje in de rug, probeert ze te laten groeien en investeert in ze. Menig start-up zag het licht in Cogite, veelal op cultureel gebied. Maar ook kleine groene bedrijfjes, denk aan iets als duurzame honingproductie. Het geeft jongeren een tastbare reden om te geloven in de kracht van hun eigen idee en dat verder te brengen.
Steden waar de creatieve economie bloeit zoals San Francisco, Amsterdam en Berlijn zijn een lichtend voorbeeld voor de sociale ondernemer uit Tunesië. Niet toevallig steden met een open, liberaal klimaat, en uiterst LGBT vriendelijk. Die openheid probeert Houssem aan te jagen en letterlijk de veilige, vrije ruimte, die Cogite ademt, te verbreiden, als een denkbeeldige olievlek in de maatschappij.
Heavy metal
Als tiener die opgroeide onder het zeer autoritaire regime van Zine Ben Ali was hij actief als blogger. Schreef over muziek, poëzie, over zijn leeftijdgenoten, over het demonteren, het ‘hacken’ van apparaten, radio’s en computers. Met vrienden keken ze stiekem illegaal gedownloade films en luisterden ze naar verboden heavy metal. “Als muziek niet vrij is. Als je kunstenaars onderdrukt en de cultuur verstikt. Als je vervolgens minderheden onderdrukt, homo’s en lesbiennes, alle mensen die anders zijn. Dan ga je vanzelf zoeken naar scheurtjes in de muur van repressie. Internetpiraterij was onze enige zuurstof.”
Identiteit
Cultuur als vormer van identiteit van al die dolende jongeren, daar gelooft Houssem heilig in. “Weet je hoeveel bioscopen er in Tunesië zijn? Zes!” Cinema als zingeving, als manier om je niet kapot te vervelen en uiteindelijk hele stomme dingen te gaan doen. Dat dus. Van de overheid verwacht hij ondertussen niet veel. “Sociale verandering moet uit de maatschappij zelf komen. Ondernemerschap kan een onderdeel zijn van de oplossing.” Houssem vertelt over een bijeenkomst in San Francisco dit jaar, waar John Kerry, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, zijn vrij liberale visie over de rol van de overheid gaf: ‘Maak een veld vrij, zorg voor een scheidsrechter, en laat de mensen spelen.’ Houssem vertelt het met wijd open ogen. Zíjn Tunesische variant kennen we inmiddels: koffie, wifi, pleepapier, en aan de slag!
Hivos werkt met Cogite in het Hivos Mideast Creatives programma gesteund door het ministerie van Buitenlandse Zaken in het kader van LEAD (Local Employment in Africa for Development).
