De duurzame kracht van vrouwen

Hoe krijg je duurzame energie-oplossingen bij 2 miljoen mensen in de meest afgelegen gebieden van Afrika en Azië? En hoe zorg je dat ze er ook echt gebruik van maken? Het antwoord is even geniaal als eenvoudig: doe een beroep op de kracht van vrouwen. Sinds maart 2016 is het programma ENERGIA ondergebracht bij Hivos en de cijfers spreken boekdelen. Hoog tijd om dit bijzondere programma eens onder de loep te nemen.

“Met ENERGIA werken we aan economisch empowerment van vrouwen door ze toegang te geven tot moderne energie”, vertelt Tjarda Muller, communicatiecoördinator ENERGIA bij Hivos. “We helpen vrouwelijke ondernemers in Afrika en Azië om duurzame energieproducten en diensten te verkopen. Denk dan aan hulp bij marktanalyse, het opstellen van een businessplan, verkooptraining, introductie bij financiële instellingen, het aandragen van mogelijke partnerships, dat soort dingen. Daarnaast doen we onderzoek en zijn we actief aan het lobbyen om hernieuwbare energie en gelijke rechten voor mannen en vrouwen op de agenda te krijgen bij regionale en nationale overheden.”

2 miljoen mensen

“De koppeling tussen vrouwenrechten en duurzame energie is logischer dan je misschien op het eerste gezicht zou denken”, geeft Tjarda aan. “We weten dat het vrouwen zijn die thuis de meeste energie gebruiken. En uit ervaring weten we ook dat zij eerder geneigd zijn een duurzamer product te kopen én te gebruiken, als een vrouw ze uitlegt hoe het werkt en wat de voordelen zijn. In de afgelopen twee jaar hebben we ruim 4.000 vrouwelijke ondernemers gesteund, die op hun beurt zo’n 2 miljoen mensen van zuinige, schone en efficiënte energieproducten hebben voorzien. Denk dan aan zonnepanelen, lampen op zonne-energie en energiezuinige kooktoestellen.”

Sheila Oparaocha is internationaal coördinator en programmamanager ENERGIA bij Hivos. “De vrouwen met wie we werken hebben een sterk netwerk en komen op plekken die voor stichtingen of andere instanties onbereikbaar zijn”, vervolgt Sheila. “We hebben het hier over dorpjes of huizen die 15 kilometer voorbij het eind van de weg liggen. Geen pompstation in de buurt, geen stroom. Soms zie je de elektriciteitskabels over zo’n gebied lopen, maar die komen daar niet naar beneden.

Toegang tot energie is een belangrijke voorwaarde voor het opbouwen van een betere toekomst. Je hebt energie nodig om zakelijke apparatuur te laten draaien, om te koken, om schoon drinkwater op te pompen en voor licht om bijvoorbeeld ’s avonds bij te studeren of de boekhouding te doen, zodat je meer productieve uren in een dag krijgt. Bovendien hoef je met moderne energiebronnen minder tijd te steken in het sprokkelen van hout en gaat de efficiency van bedrijven omhoog. Wie duurzame energiebronnen heeft, bouwt een beter leven op.”

Vrouwen met status

De 4.000 vrouwen die met steun van ENERGIA aan de slag zijn gegaan, creëren niet alleen kansen voor de mensen die hun duurzame producten afnemen, legt Sheila uit. “Hun eigen leven is ook enorm veranderd. Ze begonnen als huisvrouw en worden nu gezien als succesvolle zakenvrouwen. Met hun nieuwe positie en status oogsten ze respect. Ze zetten ook een heel ander voorbeeld neer voor hun dochters. Deze vrouwen zijn de motor achter maatschappelijke verandering

Economisch empowerment van vrouwen is de echte game changer. Deze vrouwen nemen nu hun eigen beslissingen en verdienen daar geld mee. Ze zijn ook mobiel geworden, moeten op pad om hun afzetmarkt te vinden. Ze komen het huis uit, stappen soms op de fiets of op een motor om bij hun klanten te komen. Dat alles heeft direct effect op de manier waarop hun echtgenoten, vaders en zonen over vrouwen denken en praten. Sommige mannen hebben zelfs hun baan opgezegd om mee te helpen in de zaak van hun vrouw.”

Uit onderzoek blijkt dat er nog een belangrijke reden is om te vertrouwen op de kracht van vrouwen. Mannen investeren 30 tot 40 procent van hun inkomen in hun gezin, terwijl vrouwen maar liefst 90 procent investeren. Als een vrouw geld verdient, gaat de hele familie erop vooruit. Met sterke gezinnen bouw je sterke gemeenschappen. En sterke gemeenschappen vormen sterke landen.

Logisch dus, dat ENERGIA zich in haar lobbywerk naast toegang tot energie hard blijft maken voor vrouwenrechten, als voorwaarde voor positieve verandering. Of, zoals Sheila het
formuleert: “We moeten onze visie op de positie van vrouwen en toegang tot energie in de langetermijnstrategieën van regionale en nationale overheden krijgen.”

Grote ambities

Wat is op dit moment de grootste uitdaging voor ENERGIA? “Kijk, dat deze aanpak werkt, kunnen we overtuigend aantonen. Ook als we praten met mogelijke investeerders”, zegt Sheila. “Maar het politieke klimaat is momenteel niet overal even gunstig. Denk aan de Brexit en het conservatieve beleid dat eraan komt in Europa. Denk aan Trump met zijn ‘America first’. Zij zullen niet snel geneigd zijn om geld te steken in ontwikkelingsprojecten zoals ENERGIA. Maar ook in Nederland worden de budgetten gekort. Daar maak ik me wel zorgen over.”

“We hebben grote ambities en meer dan genoeg passie, maar uiteindelijk hebben we ook gewoon geld nodig om de motor draaiende te houden, om nog meer vrouwelijke ondernemers op weg te helpen. En we hebben beleidsmakers nodig die inzien dat we in een global community leven. Een beter leven voor gezinnen aan de andere kant van de oceaan betekent ook een beter leven hier.”