De eerste transgenderkliniek in de Filipijnen
Gespecialiseerde zorg voor trans vrouwen is er nog bijna niet in de Filipijnen. De Victoria Clinic in de hoofdstad Manila is de eerste kliniek die deze groep met open armen ontvangt. De Victoria Clinic opende zijn deuren in januari 2017 en bood al snel meer dan alleen medische zorg. Het is een veilige haven geworden voor trans personen en een motor achter sociale verandering. Hoe was hun eerste jaar? Voor welke uitdagingen staan ze op dit moment? En wat is hun grootste wens voor de toekomst?
Bubbles en Johanna kwamen de kliniek binnen als patiënt en inmiddels werken ze daar zelf, om andere trans vrouwen te helpen. “Hoewel de Filipijnse cultuur iets toleranter is dan in Maleisië, Timor-Leste of Indonesië, zie je ook hier nog steeds veel discriminatie”, legt Bubbles uit. “Ook juridisch gezien hebben we nog een lange weg te gaan”, zegt Loyd Norella van Hivos. “Alleen een man en een vrouw kunnen trouwen en een andere seksuele identiteit wordt niet erkend.”
Eerste transgenderkliniek in de Filipijnen
Ronnie Vinn had al twee HIV-klinieken in Manilla onder zijn hoede. Op een dag zat hij met dokter Loyd Lorella in een taxi en ontstond het idee om een trans kliniek te openen, de eerste in de Filipijnen. Ze vroegen subsidie aan bij Hivos en de Nederlandse overheid, en met succes. Tegenwoordig is Vinn directeur van Love Yourself, de lokale stichting die de Victoria Clinic runt.
Loyd: “Deze vrouwen zijn zeer vatbaar voor HIV en andere seksueel overdraagbare aandoeningen, maar er is praktisch geen gespecialiseerde gezondheidszorg. Ook zijn ze vaak slachtoffer van discriminatie en misbruik.” Bubbles weet er alles van: “Soms schelden ze me uit op straat, of ze pesten me. Meestal zijn het mensen die ik niet eens ken. Ze zien dat ik anders ben en vallen me aan. Ik probeer het te negeren, maar natuurlijk doet het pijn. Ik hoop echt dat mensen ons op een dag accepteren. Trans zijn is geen keuze, maar een gegeven. Wij zijn ook maar gewoon mensen.”
Zorgen over de zorg
Loyd noemt een paar cijfers: “Er is onderzoek gedaan onder transgenders en MSM, mannen die seks hebben met mannen maar vaak als hetero door het leven gaan. Aan dit onderzoek deden 2400 mensen mee uit Maleisië, Indonesië, Timor-Leste en de Filippijnen. Ruim 20% gaf aan dat ze te maken hadden gehad met vooroordelen en discriminatie toen ze een zorgprofessional bezochten. En dan richtte dit onderzoek zich alleen op gezondheidszorg. Problemen thuis, op het werk of op school kwamen in deze studie niet aan bod.”
“De deelnemers vertelden over verbaal geweld, lichamelijk misbruik, gebrekkige zorg en zelfs het compleet weigeren van zorg. Zorgprofessionals schelden deze vrouwen uit, zeggen dat het hun eigen schuld is dat ze ziek zijn, noemen ze expres bij hun mannelijke naam, doen de bloeddrukmeter te strak om, nemen te veel bloed af. Of ze weigeren ze te behandelen.”
“Trans vrouwen krijgen niet de zorg die ze nodig hebben, zelfs als een arts specialistische kennis heeft en begrip voor specifieke problemen. Als je je voorbereidt op een geslachtsveranderende operatie, heb je bijvoorbeeld bepaalde hormonen nodig. Maar als een arts die voorschrijft, kan hij zijn licentie kwijtraken. Ze mogen deze hormonen alleen voorschrijven voor anticonceptie, anders heet het ‘oneigenlijk gebruik van medicijnen’. Artsen en verpleegkundigen die proberen te helpen, lopen zelf ook risico. Er zijn er dan ook heel weinig artsen die de vaardigheden en het lef hebben om iets voor trans vrouwen te doen. Dus gaan veel mensen zelf rommelen met medicijnen en krijgen ze ongewenste bijwerkingen.”
Nieuwe richtlijnen
“De Victoria Clinic opende zijn deuren in januari 2017 en is nu in de beginfase”, vertelt Loyd. “We doen lichamelijk onderzoek en kunnen supersnel testen op HIV, binnen 20 minuten heb je de uitslag. We zien nu 100 tot 200 patiënten per maand en het aantal stijgt. Onze volgende stap zou zijn om ook hormoonbehandeling te bieden, maar dat is op dit moment nog illegaal in de Filipijnen. Laat staan de operatie zelf. Maar we bieden niet alleen medische hulp. We werken ook aan bewustwording, door bijvoorbeeld posters en flyers te maken. Bovendien zijn we bezig met klinische richtlijnen voor trans zorg en het opzetten van een beroepsvereniging. Als we dat hier voor elkaar hebben, kunnen we het misschien ook invoeren in andere landen hier in de regio.”
“De Victoria Clinic is meer en meer een bron van inspiratie, de motor achter verandering”, vervolgt Loyd. “We worden steeds vaker uitgenodigd om te spreken op scholen en evenementen. Er zijn hier steeds meer beroemde homo’s en er is zelfs een schoonheidswedstrijd voor trans personen op tv, dat programma is behoorlijk populair. Als je iets naars zegt over LHBTIQ+ mensen, is er meestal wel iemand die zegt dat je daarmee geen respect hebt voor mensenrechten. Onze maatschappij wordt langzaamaan meer open en tolerant.”
Ook Marianne kwam in eerste instantie naar de kliniek als patiënt. Zij doet er nu vrijwilligerswerk: “Respect is een groot goed en het is helaas nog steeds zeldzaam. Er is zoveel discriminatie en agressie.” Johanna en Bubbles zijn het met haar eens: “De meeste mensen denken dat trans vrouwen overal voor in zijn en met Jan en alleman het bed in duiken. En veel mannen zijn nieuwsgierig, willen hun eigen seksualiteit verkennen. Ze zien trans vrouwen als een seksueel object, een speeltje. We leren jonge transgenders hoe belangrijk het is om een goede opleiding te volgen en jezelf te respecteren, als je ook het respect van anderen wil verdienen.”
Proeftuin
“Het idee voor een trans kliniek is niet nieuw”, zegt Loyd, “er wordt al tientallen jaren over gesproken. Maar niemand had het tot nu toe echt gedaan. Deze kliniek is natuurlijk controversieel. De hulp die we uit Nederland krijgen van de overheid en van de mensen is echt essentieel. Want je kunt je met hart en ziel voor zoiets inzetten, maar zonder steun gebeurt er niets. Mede dankzij jullie kan deze kliniek bestaan, een proeftuin waar we voortdurend leren wat wel en niet werkt. Dat vormt straks de basis voor een nog betere aanpak. Met de Victoria Clinic creëren we een blauwdruk om op voort te bouwen.”
De Victoria Clinic heeft nog een andere belangrijke functie, legt Johanna uit: “Naast het bieden van medische zorg en het werken aan bewustwording, is dit ook een veilige haven voor ons. Het is een heel bijzondere plek, echt uniek. De meeste trans vrouwen worden niet geaccepteerd door hun familie, vrienden, medestudenten of collega’s. In de Victoria Clinic vinden we steun. Hier kunnen we vrijuit spreken, accepteren wie we zijn en de kracht vinden om iets te bereiken in dit leven.” Marianne herkent dat: “Toen ik hier als patiënt binnenkwam, ontmoette ik mensen met wie ik me direct vertrouwd voelde. Alsof ik eindelijk thuiskwam.”
Dubbele nationaliteit
Net als in ieder veilig thuis, is er ook in de Victoria Clinic ruimte voor een grapje hier en daar. “Zolang hormoonbehandeling en geslachtsveranderende operaties nog niet legaal zijn in de Filipijnen, zoeken sommige mensen hun heil in het buitenland. In het Thaise Bangkok kun je makkelijk en voor relatief weinig geld een borstvergroting krijgen. Voor 1000 à 2000 dollar kun je daar naar een kliniek gaan en loop je een paar uur later naar buiten met nieuwe borsten. Dat noemen we dubbele nationaliteit: een Filipina met Thaise borsten!”
Terwijl de dames lachen, plaatst Loyd nog een kanttekening. Want het scenario in Bangkok heeft zijn nadelen. “Patiënten krijgen totaal geen psychologische begeleiding, ook al is een operatie ingrijpend. We hebben echt behoefte aan een holistische benadering, met oog voor lichaam én geest.” “En niet alleen in Manilla”, voegt Bubbles toe. “In grote delen van het land hebben mensen nu geen toegang tot specialistische zorg. Ze wonen te ver van deze kliniek en hebben het geld niet om hier te komen. Soms weten mensen echt niet meer wat ze moeten doen en sturen ze ons wanhopige facebookberichten.”
Gelukkig en gezond
Wat is hun grootste wens voor de toekomst? Johanna vat het als volgt samen: “De Victoria Clinic is van levensbelang, nu en in de toekomst. En er moeten meer van dit soort klinieken komen, zodat we meer mensen kunnen bereiken. Verder hebben we betere wetten nodig. En meer kennis en begrip, zodat we eindelijk geaccepteerd worden en een gelukkig, gezond leven kunnen leiden. Dat is waar ik op hoop, maar in ons eentje redden we het niet.”
